ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΟΣ ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ;
Ο Βελονισμός είναι μία από τις αρχαιότερες θεραπευτικές τεχνικές με κοιτίδα την Κίνα και αποτελεί προϊόν εμπειρικής παρατήρησης των λαϊκών θεραπευτών της στη διάρκεια τριών χιλιετηρίδων.
Ο βιοϊατρικός βελονισμός αποτελεί την "δυτική" εκδοχή του παραδοσιακού κινέζικου βελονισμού. Η διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι η κλινική εφαρμογή του βιοϊατρικού βελονισμού βασίζεται στην περιγραφή ενός βιολογικού μηχανισμού δράσης, που περιγράφεται ως νευροτροποποίηση, καθώς και στο γεγονός ότι βασίζεται στη "δυτική" κλινική εξέταση και διαγνωστική προσέγγιση του ασθενή και όχι στην αντίληψη της κινέζικης παραδοσιακής ιατρικής που θεωρεί ότι η κάθε ασθένεια οφείλεται σε διαταραχή της ενεργειακής ροής των διαφόρων μεσημβρινών του σώματος.
Η μελέτη του βελονισμού τις τελευταίες δεκαετίες, τόσο σε επίπεδο βασικής έρευνας όσο και σε επίπεδο κλινικών εφαρμογών καθώς και οι σύγχρονες ανακαλύψεις στον τομέα των νευροεπιστημών ως αναφορά την νευροφυσιολογική ερμηνεία του πόνου, συνέβαλαν σημαντικά στην κατανόηση των μηχανισμών δράσης του βελονισμού.
Γνωρίζουμε για παράδειγμα από μελέτες, ότι ο βελονισμός και ο ηλεκτροβελονισμός χαμηλής συχνότητας (2-4 Hz) έχουν αναλγητική δράση που οφείλεται στην ενεργοποίηση ενός κατιόντος συστήματος αναλγησίας που παράγει ενδογενή οπιοειδή (ενδορφίνη, εγκεφαλίνες, δυνορφίνη) και υπόκειται στον έλεγχο περιοχών του κεντρικού νευρικού συστήματος (περιϋδραγώγιος φαιάς ουσίας, πυρήνας Ραφής κ.α). Επιπλέον, ο βελονισμός επηρεάζει και ένα μη οπιοειδές σύστημα αναλγησίας που σχετίζεται με έναν άλλον νευροδιαβιβαστη, την σεροτονίνη, ουσία που σχετίζεται με το άγχος, το stress, τη διάθεση και την συμπεριφορά.
Η ένθεση της βελόνας στο δέρμα, το υποδόριο ή μυϊκό ιστό, σε συγκεκριμένα νευροδραστικά σημεία του περιφερικού νευρικού δικτύου με σημαντική πυκνότητα αισθητικών υποδοχέων και αλγοϋποδοχέων, διεγείρει ενδιάμεσους νευρώνες στο οπίσθιο κέρας του νωτιαίου μυελού και μέσω ανιούσων οδών οι ώσεις καταλήγουν στα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα όπου το ερέθισμα γίνεται αντιληπτό.
Σύμφωνα με τους Meltzack και Wall (1965), το επώδυνο ερέθισμα για να φτάσει στον εγκέφαλο πρέπει να περάσει από μία 'πύλη'. Χαμηλής έντασης ερέθισμα, όπως αυτό που προκαλείται από την ένθεση της βελόνας, διεγείρει τις Αβ αισθητικές ίνες (ο πρώτος πόνος που νιώθουμε) και έτσι κλείνει 'η πύλη εισόδου' του ερεθίσματος. Με αυτόν τον τρόπο αναστέλεται η δραστηριότητα των ινών Αδ και C (οι οποίες μεταδίδουν τον λεγόμενο δεύτερο πόνο που είναι βύθιος και διάχυτος), μειώνεται η συχνότητα και η ένταση των αλγαισθητικών ώσεων που καταλήγουν στα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα, μειώνεται η ποσότητα της ουσίας P (ο σημαντικότερος νευροδιαβιβαστής του πόνου), οπότε μειώνεται η ένταση του πόνου. Στόχος, δηλαδή, του βελονισμού είναι η ενεργοποίηση των ινών Αβ και το κλείσιμο της 'πύλης του πόνου'. (Θεωρία της 'πύλης του πόνου' των Melzack & Wall)
Σύμφωνα με μία άλλη θεωρητική ερμηνεία της δράσης του βελονισμού, ένα εντονότερο ερέθισμα όπως αυτό του βελονισμού που παράγει το λεγόμενο "Τε τσι", διεγείρει τις Αδ και C αισθητικές ίνες. Αυτό το ερέθισμα μπορεί να προκαλέσει σημαντική καταστολή του πόνου μέσω ενός νευροφυσιολογικού μηχανισμού που αφορά την μείωση της δραστηριότητας των συγκλινόντων νευρώνων του νωτιαίου μυελού και του αισθητικού πυρήνα του τριδύμου, οι οποίοι άγουν των πόνο. (Θεωρία DNIC) Πιο απλοϊκά, η θεωρία DNIC ερμηνεύει ένα φαινόμενο που για αιώνες παρατηρούσαν και εφάρμοζαν οι πρακτικοί και απλοί άνθρωποι μη ιατροί.Αν πονάει ένα σημείο του σώματος και εφαρμοστεί ένα δυνατό ερέθισμο (κάψιμο, κόψιμο, τσίμπημα ή άλλο τραύμα) σε ένα άλλο απομακρυσμένο σημείο του σώματος, συνήθως στην αντίθετη πλευρά, τότε η αίσθηση του πόνου στο σημείο που πονούσε πρωταρχικά ελαττώνεται σημαντικά ή και εξαλείφεται εντελώς. ("Ο νέος πόνος πάντα μειώνει τον παλιό. Πατήστε την ουρά μίας γάτας που πάσχει από πονόδοντο και αμέσως θα νιώσει ανακούφιση"- Α. Τσέχωφ)
Επιπλέον, σημαντική είναι η δράση του βελονισμού στην ρύθμιση της ομοιοστασίας του οργανισμού μέσω της επίδρασης που ασκεί στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (ΑΝΣ) και στο νευροενδοκρινικό σύστημα (άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων).
Σε γενικές γραμμές, ο βελονισμός εφαρμόζεται σε περιοχές με μεγάλο πληθυσμό αισθητικών υποδοχέων και ιδιοϋποδοχέων, κινητικά σημεία των μυών και ίνες του αυτόνομου νευρικού συστήματος, η διέγερση των οποίων προκαλεί τοπικές, τμηματικές (νωτιαίες) και υπερνωτιαίες αλλαγές, ανάλογα με την επιλογή σημείων βελονισμού και την τεχνική ένθεσης της βελόνας. (ΤΟΠΙΚΗ-ΠΕΡΙΟΧΙΚΗ-ΓΕΝΙΚΗ δράση βελονισμού)
Έγκειται στην γνωστική και κριτική ικανότητα του βελονιστή η επιλογή των κατάλληλων τοπικών, περιοχικών και γενικών σημείων βελονισμού και η σωστή τεχνική διέγερσης των βελονών ώστε να επιτευχθεί το ζητούμενο θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Συνήθως εφαρμόζονται 6-15 συνεδρίες βελονισμού, ανάλογα με την περίπτωση, με συχνότητα 2-3 φορές την εβδομάδα. Σε κάποιες περιπτώσεις (π.χ ημικρανίες) συνίσταται επαναληπτική εφαρμογή βελονισμού με αραιή συχνότητα για να διατηρηθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα ή να μειωθεί σημαντικά η συχνότητα των υποτροπών.
Τέλος, θα λέγαμε ότι ο βελονισμός αποτελεί μία σχετικά ανώδυνη θεραπευτική τεχνική κατά την οποία μικρές και λεπτές βελόνες (αυστηρά μίας χρήσης) εισάγονται σε συγκεκριμένα σημεία βελονισμού, έχει εξαιρετικά χαμηλή πιθανότητα ανεπιθύμητων παρενεργειών και η εφαρμογή του δεν αποτελεί εμπόδιο σε τυχόν φαρμακευτική αγωγή, αντίθετα μπορεί να την ενισχύσει.
Αρθογραφία
- Dry Needling Versus Cortisone Injection in the Treatment of Greater Trochanteric Pain Syndrome:A Noninferiority Randomized Clinical Trial
- Acupuncture for Chronic Pain: Update of an Individual Patient Data Meta-Analysis.
- Acupuncture for Myofascial Pain Syndrome: A Network Meta-Analysis of 33 Randomized Controlled Trials.
